Zajęcia kompensacyjne

Zajęcia korekcyjno- kompensacyjne

http://images.dlaprzedszkoli.eu/przedszkolesanniki/zajecia-korekcyjno-kompensacyjne.pdf

Rodzinne zadania do wykonania

http://images.dlaprzedszkoli.eu/przedszkolesanniki/rodzinne-zadania-do-wykonania.pdf

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ćwiczenia i zabawy rozwijające orientację zmysłową,

przestrzenną i kierunkową

Ćwiczenia wykonujemy zaznaczonymi grupami.

Jeżeli dziecko radzi sobie z ćwiczeniami i zabawami z danej grupy przechodzimy do kolejnej.

Ćwiczenia zmierzające do poznania samego siebie

Grupa ćwiczeń mająca ogromne znaczenie dla rozwoju orientacji w schemacie własnego ciała. Dziecko poznając własne ciało, wyznacza jego granice, co pozwala mu na ukształtowanie poczucia własnej tożsamości i odrębności.

Ćwiczenia pozwalające na poznanie własnych rąk: zaciskanie pięści, otwieranie dłoni, składanie dłoni na stronie wewnętrznej i zewnętrznej (palce przylegające jeden do drugiego), rozkładanie dłoni na stronie wewnętrznej i zewnętrznej (palce rozsunięte), łączenie dłoni stroną wewnętrzną, zewnętrzną, poruszanie kolejno palcami dłoni, łączenie palców obu dłoni jednocześnie i po kolei;
poznanie rąk: wyczuwanie ramion, łokci, nadgarstków;
wyczuwanie dłoni, palców poprzez uderzanie w swoje nogi i w podłogę (jedną ręką, obiema, palcami);
ćwiczenia pozwalające na poznanie i wyczuwanie własnych nóg: dotykanie stopą podłoża, uderzanie stopą o podłoże, uderzanie piętą o podłoże, uderzanie palcami o podłoże, łączenie stóp, klaskanie stopami, chodzenie na całych stopach, chodzenie na piętach, chodzenie na palcach, chodzenie na sztywnych nogach i na miękkich nogach, bieganie;
wyczuwanie swojej głowy z otwartymi, a następnie z zamkniętymi oczami: dotykanie czubka głowy, boku głowy, uszu, twarzy: czoła, oczu, policzków, nosa, ust, języka, brody;
poznawanie i wyczuwanie pleców i pośladków (leżenie na plecach, łączenie łopatek, rozkładanie łopatek – skulanie pleców, przesuwanie się na pośladkach, przesuwanie się do przodu i do tyłu w pozycji na plecach);
poznawanie brzucha (leżenie na brzuchu, przemieszczanie się w pozycji leżącej na brzuchu: dookoła własnej osi, do przodu, dotyłu);
oglądanie swojej sylwetki w lustrze (zabawy „To jestem ja”, wskazywanie kolejnych części ciała, dotykanie, poruszanie wskazaną częścią ciała, zakrywanie, automasaż);
nazywanie części ciała, pokazywanie ich na sobie i drugiej osobie.

Ćwiczenia zmierzające do poznania doznań termicznych

Zabawy i ćwiczenia z wodą.

Podczas prowadzenia ćwiczeń dostarczamy dziecku poprzez formę zabawy i bezpośredni kontakt z wodą wielu doznań zmysłowych.

Dziecko poznaje, jaka jest woda:

określa, czy jest ciepła, zimna, czysta czy brudna;
próbuje (rozpoznaje smaki);
obserwuje zmiany stanów skupienia, np. gotowanie wody – co można zrobić z gotowanej wody (zwrócenie uwagi na bezpieczeństwo), zamarzanie wody, topienie lodu;
nalewa, przelewa, barwi.

Ćwiczenia zmierzające do rozpoznania różnych struktur powierzchniowych

Propozycje rodzajów powierzchni: miękka, twarda, gładka, śliska, chropowata, cienka, gruba, szorstka, puszysta, gąbczasta, ostra, kłująca, ciepła, zimna, wilgotna.

Przykładowe ćwiczenia i zabawy

Wyczuwanie powierzchni po której chodzę (chodniczek o zmiennej fakturze powierzchni);
dotykanie przygotowanych materiałów różnymi częściami ciała (całą dłonią, opuszkami palców, grzbietem dłoni, stopą, palcami stopy, itd.), chwytanie ich, podrzucanie;
zabawa „Czarodziejski worek”: wyszukiwanie przedmiotów, rozpoznawanie ich, wskazywanie na obrazku, odgadywanie nazw ukrytych przedmiotów.

Rozróżnianie i grupowanie przedmiotów o takiej samej fakturze

Segregowanie przedmiotów ze względu na rodzaj powierzchni (struktury);
łączenie w pary przedmiotów o przeciwstawnych cechach powierzchni (np. gładka — szorstka; miękka — twarda);
zabawy z wykorzystaniem materiału plastycznego (dotykanie, ugniatanie, ściskanie, rozciąganie, lepienie, rozrywanie, darcie, oklejanie, formowanie) – w zabawach tych można wykorzystać różnego rodzaju masy (solne, papierowe), gąbki, gazety, papiery, materiał przyrodniczy itp.

Ćwiczenia zmierzające do poznania drugiej osoby, sposobów komunikowania się z drugim człowiekiem, przekazywania mu informacji i wyrażania emocji

Naśladownictwo, czyli powtarzanie czynności i wspólne ich wykonywanie:

naśladowanie wydawanych odgłosów (stukania, klaskania, wydawanych dźwięków przez zwierzęta, przedmioty);
naśladowanie wskazywania części ciała;
naśladowanie sposobu wykorzystania i posługiwania się różnymi przedmiotami;
naśladowanie czynności samoobsługowych;
naśladownictwo podczas wspólnych zabaw z drugą osobą;
naśladowanie wydawanych dźwięków (nabywanie umiejętności porozumiewania się werbalnego).

Rozwijanie umiejętności współdziałania z drugą osobą (ćwiczenia w parach, ćwiczenia rozwijające poczucie bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania):

dotykanie różnymi częściami ciała;
poklepywanie, opukiwanie;
uderzanie;
przepychanie, przesuwanie;
ciągnięcie;
kołysanie, przytulanie;
wzajemne utrzymywanie równowagi i ciężaru ciała;
wspólny relaks i odpoczynek.

Przekazywanie i odbieranie informacji, uczuć, emocji:

zabawy „Zgadnij, co robię?” – zabawy w naśladowanie różnych czynności;
zabawy „Zgadnij, jaki jestem?” – obserwowanie, identyfikowanie i nazywanie prezentowanych emocji (wesoły, smutny, zły);
zabawy „Pokaż, jaki jestem?” – obserwowanie, identyfikowanie i odtwarzanie zachowania drugiej osoby.

Ćwiczenia rozwijające zmysł smaku i węchu

Propozycje ćwiczeń i zabaw

Rozpoznawanie smaków:

kojarzenie smaku z obrazkiem lub przedmiotem posiadającym wskazany walor smakowy (kwaśny napój — cytryna);
przedstawianie odbieranych bodźców smakowych (mimika);
określanie smaku (słodki, gorzki, słony, kwaśny);
wyszukiwanie obrazków, przedmiotów posiadających takie same walory smakowe (np. „co jest słodkie? — cukier, cukierek, lizak; co jest gorzkie? grejpfrut, herbata; co jest słone? — sól, morze, zupa; co jest kwaśne? — cytryna, pomarańcza”);
odgadywanie i nazywanie przyjmowanych substancji po ich smaku.

Substancje podawane dziecku podczas ćwiczeń muszą spełniać następujące warunki:

podajemy tylko świeże, sprawdzone pod względem przydatności do spożycia produkty spożywcze;
produkty muszą być bezpieczne dla dziecka.

Rozpoznawanie zapachów:

rozpoznawanie zapachów i identyfikowanie ich z produktem, obrazkiem (torebki zapachowe; produkty przechowywane w pojemniczkach, torebkach – dziecko odgaduje i dobiera obrazek, który wiąże się z wyczuwanym zapachem);
zagadki zapachowe (dobieranki obrazkowe: „co pachnie na łące, w lesie, co pachnie w kuchni”).

Podczas prezentacji należy unikać zapachów bardzo silnie działających odpychająco, wręcz odrażających.

Propozycje zapachowe: czosnek, cebula, cytryna, mięta, wanilia, kwiaty, olejki eteryczne rozpylane podczas relaksacji (zapach lasu, łąki; zapachy używane do ciast, np. pomarańczowy).

Ćwiczenia rozwijające orientację w schemacie własnego ciała

Przykładowe ćwiczenia

Poznawanie swojego ciała:
dotykanie (wyczuwanie) poszczególnych części swojego ciała (szczegółowe przykłady ćwiczeń znajdują się w części dotyczącej etapu pierwszego — zmysłowego):

wyczuwanie brzucha;
wyczuwanie pleców;
wyczuwanie pośladków;
wyczuwanie nóg;
wyczuwanie rąk;
wyczuwanie twarzy;
wyczuwanie całego ciała;
- oglądanie wizerunku swojego ciała w lustrze;
- pokazywanie poszczególnych części ciała, dotykanie ich, poklepywanie;
- poruszanie wskazaną częścią ciała (np. „poruszam głową, poruszam oczami, poruszam buzią, poruszam rękoma, palcami, nogą, stopą");
- pokazywanie, naśladowanie min w lustrze (miny dowolne, miny wskazujące na wyrażane emocje, np. „jestem wesoła, jestem smutna, jestem zła” – niewerbalne odczytywanie emocji, pokazywanieswoich emocji, odczytywanie gestów i emocji);
- wskazywanie i nazywanie poszczególnych części ciała;
- pokazywanie wskazanych części ciała z rozumieniem określeń góra, dół, przód, tył, bok (we wszystkich kolejnych ćwiczeniach najpierw wskazujemy i nazywamy, następnie prosi dzieckoo wskazanie określonej części ciała):

„na górze mam głowę, włosy; pokaż, co masz na górze”? – dziecko wskazuje swoją głowę, włosy...;
„na dole mam nogi, stopy; pokaż, co masz na dole” – dziecko pokazuje nogi, stopy (może podskoczyć, aby dobrze wyczuć swoje stopy);
„twarz, oczy, brzuch i kolana mam z przodu; pokaż co masz z przodu” (pokazujemy dziecku na sobie, gdzie jest przód, dziecko, naśladując samoistnie wskazuje, co ma z przodu, czyli twarz – oczy, nos, usta, policzki, brzuch, kolana, a następnie próbuje samodzielnie wskazywać;
dotykamy i pokazujemy dziecku: „tu są moje plecy, mogę się nimi oprzeć o ścianę; pokaż, co masz z tyłu, gdzie masz plecy” – dziecko może opierać się plecami o ścianę, może pocierać, przesuwać plecami po ścianie tak, by je wyczuć, wówczas mówimy dziecku: z tyłu masz plecy;
„tu mam bok (pokazuję od góry do dołu); pokaż, gdzie masz bok” – pokazujemy razem z dzieckiem najpierw jeden bok, później drugi bok (od czubka głowy – do stóp), następnie pokazujemy oba boki jednoczenie, informując dziecko: „masz dwa boki; pokaż, co masz z boku” – pokazujemy razem z dzieckiem boczne części ciała: uszy, ręce;

zapoznanie z umownymi oznaczeniami stron ciała:

„to jest lewa strona, bo mam tam serce” – dziecko dotyka, wysłuchuje bicia własnego serca;
„to jest moja prawa strona – tam nie ma serca”;
oczy, nos, brzuch – są z przodu;
plecy, pupa – są z tyłu;

zapoznanie ze znaczeniem określeń przyimkowych, np. na , pod, za, obok:

kładzenie rąk na głowie, na ramionach;
kładzenie rąk przed siebie;
kładzenie rąk za siebie;
kładzenie rąk obok;
kładzenie nóg przed siebie;
chwytanie się za uszy;

rysowanie postaci człowieka:

rysowanie pod dyktando dziecka – dziecko mówi, co ma rysować druga osoba;
samodzielne próby stworzenia rysunku postaci ludzkiej;
zachęcanie do wzbogacania rysunków postaci.

Kształtowanie relacji ja – przedmiot:

wyprowadzanie kierunków od osi własnego ciała:

patrzenie, spoglądanie zgodnie z poleceniem: góra, dół, przód, bok, tył;
unoszenie zabawki, przedmiotu, rąk zgodnie z poleceniem: góra, bok;
kładzenie i podnoszenie zabawek zgodnie z poleceniem;
rzucanie woreczkiem zgodnie z poleceniem: góra, dół, przód, tył;
rzucanie i nazywanie kierunku: góra, dół, przód, tył, bok;

zapoznanie i stosowanie określeń przyimkowych: na, pod, za, obok, przed (przede mną):

kładzenie przedmiotu obok siebie;
układanie przedmiotu przed sobą;
układanie przedmiotu za sobą;
nazywanie miejsca, w którym leży przedmiot, względem dziecka (np. „gdzie jest lalka?, za mną, przede mm obok mnie").

Ćwiczenia orientacji w schemacie ciała drugiej osoby stojącej naprzeciw

Przykłady ćwiczeń

Zabawy z naśladowaniem:

zabawy przed lustrem (wskazywanie części ciała, odtwarzanie ruchu, min);
zabawa w lustro (powtarzanie ruchów, min drugiej osoby w bezpośrednim kontakcie wzrokowym);
„Rób to, co ja” – naśladowanie czynności wykonywanych przez drugą osobę;
„Ja mówię, ty pokaż” – rodzic mówi: „pokaż głowę”, dziecko pokazuje; „połóż ręce na głowie”, dziecko kładzie ręce na głowie; później odwrotnie: dziecko mówi, rodzic pokazuje;
„pokaż, gdzie mam” – rodzic pokazuje części ciała na dziecku, następnie dziecko pokazuje na rodzicu;
„róbmy to razem” – wspólne działanie dziecka i rodzica bądź drugiego dziecka, np. „złapmy się za ręce; połóżmy ręce na naszych ramionach”.

Ćwiczenia orientacji w przestrzeni

Propozycje ćwiczeń

Rozumienie i wykonywanie poleceń:

ćwiczenia z drugą osobą:

„stań przede mną”;
„stań do mnie przodem, tyłem”;
„stań za mną”;
„stań przede mną i obróć się”;
„idź do przodu”;
„idź do przodu, obróć się”
„idź do przodu, obróć się, idź do przodu”;
„idź do tyłu (ćwiczenie z asekuracją”;
„rób to, co ja (zabawy naśladowcze)” – kreślenie ruchów dłonią w powietrzu: do góry, na dół, w bok (linie pionowe, poziome, faliste, okrągłe);
,,rób tak, jak ja” – odwzorowywanie ruchów, czynności wykonywanych przez drugą osobę (kreślenie, malowanie na dużej powierzchni).

ćwiczenia z przedmiotem, np. piłką:

„stań za piłką”;
„stań przed piłką”;
„stań obok piłki”;
„unieś piłkę do góry”;
„postaw piłkę na dół”;
„poturlaj piłkę po podłodze”;
„poturlaj piłkę pod krzesłem”;
„rzuć piłkę do góry”;
„rzuć piłkę do mnie”;
układanie przedmiotów na podłożu pod dyktando (np. „postaw misia na półce, postaw klocki na stole” itp.);
budowanie, zabawy konstrukcyjne (np. „poukładaj klocki jeden na drugim, jeden obok drugiego” – zabawy konstrukcyjne powinien poprzedzić pokaz).

Wskazywanie i nazywanie położenia przedmiotów w przestrzeni:

ćwiczenia łączące ruchy dziecka z obrazem wzrokowym:

chodzenie po wyznaczonej trasie (ścieżce, mostku, po narysowanej linii);
chodzenie z omijaniem przeszkód (np. omijanie kałuż);
odgadywanie prostych czynności (np. czynności samoobsługowych: jedzenie, picie, ubieranie się);
zabawy konstrukcyjne – odtwarzanie, porównywanie (oglądanie i porównywanie przedmiotów położonych w przestrzeni);
układanie przedmiotów na podanym wzorze, obok wzoru;
nazywanie miejsca położenia wskazanych przedmiotów – wdrażanie do posługiwania się wyrażeniami przyimkowymi (góra, dół, pod, nad, na, za).

W ćwiczeniach rozwijających orientację w przestrzeni wykorzystujemy przedmioty codziennego użytku poprzez oddziaływanie na zmysły: wzroku, słuchu i koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Zabawy doskonalące świadomość własnego ciała oraz ćwiczenia wdrażające do gospodarowania własnymi ruchami

Przykłady ćwiczeń

Doskonalenie świadomości własnego ciała:

wskazywanie poszczególnych elementów własnego ciała i nazywanie ich;
wprowadzanie umownych określeń dotyczących stronności ciała: różnicowanie prawej i lewej strony ciała (np. „to moja prawa ręka, to moja lewa ręka”, zabawa „do przodu prawą rękę daj, do tyłu prawą rękę daj...”; zabawa „z mojej prawej lub lewej strony jest wolne miejsce");
zabawy doskonalące umiejętność wyprowadzania kierunków od osi ciała, np. prostowanie rąk przed siebie, za siebie, w bok, do przodu, do tyłu;
zabawy z przemieszczaniem się w przestrzeni względem zajmowanego miejsca (np. „idę do przodu, do tyłu, idę trzy kroki przed siebie").

Doskonalenie gospodarowania ruchem i wyrabianie płynności ruchu:

ćwiczenia płynnych ruchów obu ramion („przyloty”, „odloty bocianów”, „uczenie latania piskląt”, „nauka pływania”, „pływanie żabek w stawie”, „drzewa na wietrze");
ćwiczenia rytmicznych, zmiennych ruchów obu ramion;
zabawy w pranie i prasowanie, gotowanie obiadu i inne zabawy tematyczne naśladowcze;
wykorzystywanie ruchów własnego ciała do przekazywania komunikatów bez użycia słów – porozumiewanie się na poziomie niewerbalnym (np. zabawy pantomimiczne, zagadki słowno-ruchowe, ilustrowanie gestem i wyrażanie ciałem i mimiką podanych treści i czynności, zabawy naśladowcze);
odgadywanie czynności wyrażonych ruchem.

Zabawy rozwijające pojęcia dotyczące kierunków w przestrzeni

Przykłady zabaw i ćwiczeń

zabawy ruchowe z pokazywaniem i nazywaniem wykonywanej czynności: „pokaż i powiedz” (np. kładę piłkę przed siebie, za siebie, w bok, podnoszę do góry, opuszczam do dołu);
zabawy wdrażające do prawidłowego posługiwania się określeniami dotyczącymi kierunków: na wprost, w prawo, w lewo (np. zabawy rytmiczno-ruchowe: „Stonoga”, „Pingwin”, pląs „Tańczymy Labado”, zabawa „Nogi, ramiona, kolana, palce...");
zabawy po wytyczonych drogach, ścieżkach, labiryntach utworzonych z dostępnych pomocy (szarf, skakanek);
zabawy kierunkowe (np. zabawa w chowanego z poleceniami: „idź do tyłu, prosto, na lewo, do przodu, na boki"); zabawy rytmiczne (np. „kręcę się w kółko w prawo, w lewo").

Ćwiczenia i zabawy wyrabiające orientację w schemacie drugiej osoby

Propozycje ćwiczeń

Poznawanie schematu drugiej osoby:

wskazywanie i nazywanie poszczególnych części ciała, najpierw u siebie później u partnera;
naśladowanie ruchów wykonywanych przez drugą osobę jednoczesnym nazywaniem czynności – zabawa „Rób to co ja”;
porównywanie wyglądu – wskazywanie i porównywanie wyglądu drugiej osoby (np. „ja mam z przodu oczy i ty masz z przodu oczy, ja mam rękę prawą i ty masz rękę prawą”; rysowanie swoich sylwetek, portrety: „mój i kolegi”);
rozumienie i ujmowanie wyprowadzanych kierunków od drugiej osoby (np. „od Tomka idziemy do przodu, od Tomka skaczemy w lewo, od Tomka idziemy do tyłu").

Wyodrębnianie przedmiotów będących w określonym zasięgu drugiej osoby (np. „co jest przed Tomkiem?, co leży za Tomkiem?, co jest z prawej strony Tomka?”);
układanie przedmiotów w odniesieniu do sylwetki drugiej osoby:

układanie przedmiotów przed drugim dzieckiem;
wyodrębnianie i grupowanie przedmiotów, które ma na przykład obok siebie druga osoba.

Zabawy kształtujące określenia dotyczące położenia przedmiotów w przestrzeni (określanie miejsca, kierunku)

Wyrabianie i doskonalenie pojęć określających położenie przedmiotów w przestrzeni odbywa się poprzez:

Określanie miejsca położenia przedmiotu w przestrzeni z wykorzystaniem określeń: na, pod, za, między, nad, wyżej, niżej:

zabawy „Ciepło-zimno”, „Ukryty przedmiot”,
wykonywanie poleceń według instrukcji słownej, np. „ułóż zabawkę na półce, postaw samochód nad lalką”.

Określanie kierunków położenia przedmiotów w przestrzeni za pomocą określeń: w przód, do góry, na dół, w bok, w prawo, w lewo:

wyodrębnianie i nazywanie przedmiotów będących na półce z zabawkami (np. „co stoi z przodu, co stoi z tyłu”; jakie zabawki stoją z prawej strony kota; co lalka ma w prawej ręce").

Określanie wielkości przedmiotów względem siebie:

wyodrębnianie przedmiotów według cech jakościowych (np. „jaki klocek leży obok samochodu, nazwij przedmiot leżący obok czerwonego klocka");
wyodrębnianie i nazywanie przedmiotów znajdujących się obok siebie według podanego sposobu (np. „kolejno wymień stojące od okna do drzwi zabawki");
grupowanie przedmiotów małych, dużych;
porównywanie dwóch przedmiotów względem siebie (określanie za pomocą wyrażeń: duży, mały, krótki na zasadzie przeciwności).

Rozwijające umiejętności rozróżniania wzajemnego położenia przedmiotów na wydzielonej i ograniczonej płaszczyźnie:

układanie klocków według określonych zasad, np. z przodu duże, z tyłu małe;
układanie figur, np. na kartonie zielone, w pudełku czerwone;
odwzorowywanie prostych układów na wyznaczonej przestrzeni;
nakładanie, układanie przedmiotów według określonej zasady;
segregowanie według określonych zasad.

Zabawy rozwijające pamięć ruchową i koordynację wzrokowo – ruchową

Zagadki ruchowe, np. rysowanie w powietrzu dłonią, palcami figur domów, liści, drzew);
imitowanie ruchem czynności – zabawa polegająca na zgadywaniu rodzaju działania na podstawie ruchowej ilustracji; rysowanie w powietrzu, używając obu rąk jednocześnie:

torów kolejowych;
dwóch okienek;
dwóch dziewczynek;

kreślenie prostych kształtów (linii, kół) najpierw jedną ręką, następnie drugą i obiema jednocześnie:

w powietrzu;
na stole;
na ograniczonej małej powierzchni (np. kartonie);

kreślenie leżących ósemek (np. poprzez obrysowanie dwóch lub więcej kół).

Ćwiczenia kształtujące orientację w kierunkach oraz pamięć ruchową

Wstępem do ćwiczeń w tym zakresie są zabawy i ćwiczenia proponowane w części dotyczące motoryki dużej:

zabawy, gry i ćwiczenia równoważne (wszelkiego rodzaju przejścia: po zwalonym pniu, po ławeczce, po krawędzi piaskownicy, po narysowanej linii);
ćwiczenia tułowia: skłony w bok, skręty (np. „łódka na fali”, „wahadło zegara”, „dotknij kolana uchem”, „ukłon kapeluszem”, „drzewa na wietrze");
ćwiczenia ruchu: chodzenie na wprost, chodzenie linią zygzakowatą, biegi slalomem z omijaniem, chodzenie w ósemkę, spirale, chodzenie tyłem po prostej i zygzakiem (utrudnieniem powyższych ćwiczeń jest wykonywanie ich przy zamkniętych oczach);zabawy związane z percepcją słuchową („Głuchy telefon”, „Skąd dochodzi głos");ćwiczenia z wykorzystaniem pomocy „Słucham i mówię” („Lis i gąska”, piosenka „Nie chcę cię znać");
ćwiczenia przed lustrem.

Ćwiczenia rozwijające wyobraźnię kinestetyczno – wzrokowo – ruchową

W proponowanych zabawach będziemy rozróżniać dwie grupy zabaw w związku z różnicami w rodzajach ruchów – kierowanych wzrokiem, a także w związku z warunkami:

zabawy i gry zręcznościowe, w pozycji siedzącej lub stojącej, np. rzucanie woreczków do celu, toczenie piłeczek do celu, do bramki; parami, do siebie; rzucanie do kosza, kręgle;
zabawy kierunkowe (wykorzystanie pojęć położenia przedmiotów w przestrzeni: na, pod, nad, wyżej, niżej, między, przy, na prawo od, na lewo od, wewnątrz, w środku, na zewnątrz), np. zabawa w chowanego, zabawa „ciepło-zimno”, „po mojej prawej stronie jest wolnemiejsce, zapraszam na nie”.

Podczas zabaw tematycznych wykorzystujemy i utrwalamy pojęcia: prawej i lewej strony, pojęcia w lewo, w prawo, na wprost, blisko, daleko.

Ćwiczenia wdrażające do zwalniania napięcia stawowo-mięśniowego motoryki małej dłoni i palców

wymachy dłoni: w górę, w dół, w lewo, w prawo, na boki, wymachy skrzyżne;
krążenia dłoni;
uderzanie, pocieranie, zamykanie i otwieranie, skubanie, składanie, uginanie, ugniatanie dłoni;
kiwanie palcami w przód, w prawo, w lewo, przed sobą, łukami, w górę, w dół, do siebie, krążenie, przebieranie, stukanie, pstrykanie, składanie i rozkładanie, układanie modeli z palców (np. „chodzi kominiarz”, sploty palców, przebierania palcami, „gra na nosie”, „pokazywanie pazurków”, gra na flecie, na pianinie, „promyki, deszczyk, listki”);
rysowanie liter, cyfr, figur, symboli, znaków matematycznych na blacie stołu, na tackach, np. z piaskiem, z ryżem, z kaszą manną, z mąką; kredą, węglem, mazakiem, kredką, piórkiem, ołówkiem;
wycinanie i wydzieranie wzorów i symboli graficznych;
składanie papieru techniką origami (płaskie – na bazie figur geometrycznych; przestrzenne).

Ćwiczenia grafomotoryczne przygotowujące do nauki pisania

W ćwiczeniach grafomotorycznych przygotowujących do nauki pisania należy utrwalać kierunek pisania poszczególnych symboli graficznych (z góry na dół, od lewej do prawej).

Rysowanie według poleceń słownych: w górę, w dół, w bok, w prawym górnym rogu, w lewym górnym rogu, na środku;
rysowanie znaków graficznych po zakropkowanych wzorach;
gra rysunkowa: wyżej, niżej – na papierze w kratkę według poleceń (np. jedna kratka w dół, dwie do góry, jedna kratka do góry);
dopełnianie rysunkiem figur geometrycznych – dorysowywanie brakujących części (np. niepełnego kwadratu);
rysowanie po śladzie symboli graficznych;
rysowanie szlaczków i kształtów literopodobnych na gładkiej kartce;
rysowanie szlaczków i kształtów literopodobnych w liniaturze zeszytu; odwzorowywanie graficzne szlaczków, symboli graficznych, dowolnych kompozycji z wykorzystaniem szablonu;
wypełnianie obrazków, szablonów, symboli graficznych – przez łączenie punktów, zamalowywanie oznaczonych umownie pól, zakreskowywanie, uzupełnianie, wypełnianie, wyklejanie według podanego wzoru.